Debata o dwukadencyjności podczas XXXIV Forum Ekonomicznego w Karpaczu

W dniach 2–4 września 2025 r., w ramach XXXIV Forum Ekonomicznego w Karpaczu, odbyła się debata pt. „Dwukadencyjność w samorządzie: wymiana elit czy ograniczenie demokracji?”, zorganizowana przez Stowarzyszenie „Rzeczpospolita Samorządna”. Dyskusja dotyczyła konsekwencji wprowadzonego w 2018 roku ograniczenia kadencyjności dla wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. W wydarzeniu uczestniczyli przedstawiciele władz lokalnych oraz eksperci, którzy analizowali skutki tego rozwiązania dla funkcjonowania wspólnot lokalnych i przyszłości polskiego samorządu terytorialnego.

W panelu udział wzięli: Paweł Gancarz – Marszałek Województwa Dolnośląskiego, Beata Moskal-Słaniewska – Prezydent Świdnicy, Paweł Osiewała – Prezydent Sieradza oraz Piotr Roman – Prezydent Bolesławca. Dyskusję moderował dr hab. Maciej Cesarz, reprezentujący Stowarzyszenie „Rzeczpospolita Samorządna”.

W dyskusji analizowano argumenty zarówno za jak i przeciw reglamentacji kadencji. Wskazano, że wprowadzenie zasady dwukadencyjności było odpowiedzią na postulaty dotyczące ograniczenia długoletnich rządów i konieczności odnowy elit a zmiana ta miała ograniczyć ryzyko monopolizacji władzy. Z kolei krytycy wskazują na ograniczenie prawa obywateli do wyboru sprawdzonych liderów oraz ryzyko utraty ciągłości realizacji polityk publicznych, zwłaszcza w mniejszych gminach. W debacie podniesiono, że w wyborach samorządowych w 2018 roku aż 59,8% włodarzy sprawowało pierwszą lub drugą kadencję, a tylko 40,2% trzecią lub kolejną. Systematycznie maleje też liczba prezydentów dużych miast z wielokadencyjnym stażem. Argumentowano zatem, że naturalna rotacja zachodziła już wcześniej, bez ustawowego przymusu. Zwrócono również uwagę, że dane z raportów nie potwierdzają związku pomiędzy długością sprawowania władzy a występowaniem nieprawidłowości finansowych. Podkreślono, że dwukadencyjność może prowadzić do przerwania długoterminowych projektów inwestycyjnych, podczas gdy samorządy potrzebują stabilności i przewidywalności, aby skutecznie planować i realizować działania rozwojowe. Szczególną uwagę zwrócono na ryzyko wystąpienia tzw. luki kompetencyjnej, zwłaszcza w mniejszych jednostkach, w których brakuje odpowiednio przygotowanych następców. Dyskutowano również o wymiarze europejskim – Polska należy bowiem do niewielu państw UE, w których obowiązują ograniczenia kadencyjne na poziomie samorządu terytorialnego. W związku z tym, że w 2028 roku zakończą się drugie kadencje wielu obecnych włodarzy, debata miała charakter szczególnie aktualny. Paneliści wskazali, że nadchodzący okres będzie stanowić test dla skuteczności i zasadności regulacji, która – choć formalnie obowiązuje – w praktyce dopiero zacznie wywoływać pełne skutki.

Spotkanie zakończyło się konkluzją, że dyskusja o dwukadencyjności nie może ograniczać się do sporu politycznego – dotyczy bowiem podstawowych zasad ustrojowych i relacji obywatel–państwo. W opinii uczestników potrzebna jest dalsza analiza skutków tej regulacji oraz otwarta debata o ewentualnych korektach systemowych, które będą odpowiadać zarówno na potrzebę demokratycznej kontroli, jak i na konieczność zapewnienia ciągłości i profesjonalizacji władzy lokalnej.

Dr hab. Maciej Cesarz

Stowarzyszenie Rzeczpospolita Samorządna