Majowy plebiscyt na ulicach

Teraz zarówno 1 jak 3 Maja to czerwone kartki w kalendarzu, bo Święta Pracy ustanowionego w 1950 r. w Polsce nie skasowano, zaś święto państwowe dla uczczenia historycznej Konstytucji, obchodzone w latach 1919-39, przywrócono w 1990 r. W pierwszym roku stanu wojennego zepchnięta do podziemia Solidarność postanowiła odebrać komunistom monopol na obchodzenie 1 Maja - formalnie pozostawała przecież związkiem zawodowym. Udało się to, bo w migawkach światowych stacji telewizyjnych opozycyjny pochód w 1982 r.  pojawiał się bez porównania częściej niż ten oficjalny.

Jak opisywali tamto niezwykłe Święto Pracy Jerzy Holzer i Krzysztof Leski ("Solidarność w podziemiu"):  "Demonstracje 1 maja przebiegały na ogół spokojnie. Zapewne władze stanu wojennego uznały, że rozbijanie siłą pochodów pierwszomajowych byłoby propagandowo  wysoce dla nich niekorzystne. W Warszawie, kiedy pochód ruszył po nabożeństwie spod Katedry, milicja ograniczyła się do zablokowania niektórych ulic, aby zabezpieczyć spokojny przebieg oficjalnego pochodu'' [1].

Jednak ten ostatni, o czym była już mowa, mało kogo interesował. Przeszli w nim gł. działacze partyjni. W opozycyjnym zaś 50 tys osób. Skandowano słynne

- Chodźcie z nami, dziś nie biją.

Stanowiło to połączenie hasła podchorążych z 1830 z tym, co świeże już doświadczenie oddawało.

Bito natomiast już w dwa dni później. Za to 1 Maja opozycja odzyskała zawłaszczone wcześniej na długo przez komunistów Święto Pracy. Przez historyków zapamiętane z ogromnych demonstracji niepodległościowej Polskiej Partii Socjalistycznej z lat 1904-5. Zresztą już w 1971 robotnicy Wybrzeża rozwinęli w oficjalnym pochodzie transparent: Żądamy ukarania morderców klasy robotniczej. Co nawiązywało oczywiście do wydarzeń Grudnia 1970 r

Zaś w 1982 r warszawiacy ponownie spotkali się na ulicach 3 Maja. Na demonstrację przyszło nas 20 tys. Na Placu  Zamkowym ZOMO rozdzieliło kordonem dwie grupy manifestantów. Potem obie rozproszono z użyciem armatek wodnych i gazów. Znowu wszystko pokazały telewizje zagraniczne. Rocznica Konstytucji przekształciła się w czynny protest na rzecz demokracji.. Walki z milicją do końca dnia toczyły się w całym mieście. 

W nowej Polsce każdy majowe rocznice - strajku chicagowskich robotników i najstarszej konstytucji w Europie -  obchodzi po swojemu. Zaś pomiędzy obydwowa datami pojawiło się Święto Flagi 2 maja, kiedy to m.in niezależni samorządowcy  zachęcają do jej eksponowania przez zwykłych obywateli a nie tylko urzędy 

[1] Jerzy Holzer, Krzysztof Leski. Solidarność w podziemiu. Wyd. Łódzkie. Łódź 1990, s. 44